• Hermannus Beekhuis is geboren 20 februari 1735 in Groningen en overleden 29 januari 1808 in Bunde (Duitsland)
• Hij is een zoon van Albert Harms Beekhuis 1708 - 1788 en Aaltien Meints Schilts 1706 - 1777
• Hij trouwt op 2 maart 1762 met Aleijda (Aleida) Heeres, geboren op 1 april 1742 Vlagtwedde, op veertigjarige leeftijd overleden op 25 augustus 1782 In Bunde (DE) 
• Hun kinderen zijn Albert 1764 - 1797, Willem 1766 - 1815, Jan 1768 - 1816, Elisabeth 1770 - 1805, Aaltyn 1773 - 1824, Hero 1775 - 1816, Anna 1776 - 1816 en Martha 1780 - 1808
• Hij hertrouwt op 16 oktober 1787 met Jacomina ter Nooij (Noij, Ternooij) gedoopt 2 november 1738 in Amsterdam en overleden 13 maart 1808 Bunde

Jeugd in Groningen

Hermannus groeit op in Groningen, eerst wonen ze aan het Boterdiep, later aan het Zuiderdiep. Hermannus is het eerste kind van de 26-jarige Albert Harms en de 29-jarige Aaltien. Na hem komt broer Meint en dan twee zusjes Martjen en Annigje. Deze zusters zijn beiden kinderloos overleden, onbekend wanneer. 

 

Zijn vader is schoenmaker en leerlooier. In die tijd hebben de meeste schoenmakers hun eigen leerlooierij. Het zijn ambachtelijke bedrijven waar alle stappen van het villen van de huid tot het maken van schoenen worden uitgevoerd. Eerst weken de huiden in kalkrijk water. Vervolgens worden haren, vet en vleesresten van de huid geschraapt. De huiden gaan langdurig in kuipen met water en looistof gemaakt van eikenschors.

De looierijen liggen buiten de stadspoorten vanwege de enorme stank die ze verspreiden en dichtbij water om het looiwater aan te voeren en te lozen.

1746 is zijn vader Albert Beekhuis 'overmester van het leerlingschoenmakersgilde', zo staat gegraveerd op een fluwelen tas met zilveren plaat, die behoorde tot het schoenmakersgilde (collectie Goninger museum).

 

Hermannus staat per 22 december 1752 ingeschreven als student theologie. Op 12 juni 1759 slaagt hij voor het proponentsexamen. Niet alleen zijn vader, ook zijn grootvader is schoenmaker. Daarmee doemt de vraag op: hoe kan Hermanus predikant (pastor) worden? Voorwaarde voor een studie theologie is kennis van Latijn én geld om de studie te bekostigen.

Een aanwijzing is dat zijn vader op enig moment olderman (hoofd) van het schoenmakersgilde wordt. De gilden zijn in die tijd belangrijke organisaties met strenge regels en verantwoordelijkheden. Er is nog een zilveren regimentstaf bewaard gebleven met de namen van oldermannen en hovelingen van het gilde waaronder de van 'Albert Beekhuis Old. Gerrijt Velting / en Harm Scholtens Hovelingen in der tijd 1773'.

Zijn ouders zijn niet onbemiddeld. In de Groningerkrant van 13 september 1782 staat de aankondiging dat Olderman A. Beekhuis laat veilen: het huis dat ze zelf bewonen en in eigendom hebben, een huis dat ze verhuren, twee kamers die ze verhuren en een hof die ze zelf in gebruik hebben.

 

Eerste baan en huwelijk

Zijn eerste standplaats is Noordlaren. Op 11 mei 1761 doet Hermannus zijn intrede. Ruim een half jaar later, op 2 maart 1762 trouwt Hermannus met de twintigjarige koopmansdochter Aleijda Heeres uit Vlagtwedde. Mogelijk kennen ze elkaar uit hun jeugd want de grootouders van Aleijda, wonen in de Zwanestraat, dat is 600 meter bij de ouders van Hermannus vandaan.

Er is een huwelijksvoorwaarde gesteld. Zodra Aleijda's broer Helmerus zijn theologiestudie positief afrondt en beroepen wordt, moet hij zijn beide zussen Aleijda en Elisabeth ieder 500 gulden betalen als compensatie voor de door hem gemaakte studiekosten. Dat lukt hem ook. Kennelijk zijn de verhoudingen goed want een van de kleinkinderen van Hermannus en Aleida wordt later vernoemd naar Helmerus.

Kort daarna noteert Hermannus in het lidmatenboek van Noordlaren: "Den 9 Junij is tot lidmaat aangenomen Aleida Heres huisvr. van den Predikant, naa dat door hem over de voornaamste grondwaarheden van den herformden godsdienst ondervraagt was, en blijken van eene genoegzaame kennisse derselve gegeven hadde. "

In Noordlaren worden hun eerste drie kinderen geboren: Albert, Willem en Jan. 

 

Onstwedde

In 1769 wordt de 34-jarige Hermannus beroepen in Onstwedde. Het is maar een paar kilometer van het dorpje Vlagtwedde waar zijn echtgenote Aleijda is opgegroeid; ze zullen er vijf jaar blijven. In Onstwedde worden hun twee dochters Elisabeth en Aaltyn geboren. 

Er zijn nogal wat verschillende stromingen. Van dominee's die de bijbel en de leerstellngen van de kerk uitdragen tot het sombere piëtisme waarbij het pad tot bekering een langdurig en moeizaam proces is en waarbij je alleen door nederigheid en aanvaarding kan hopen op persoonlijke genade. Zij vinden anderen 'te licht'. De eerste groep luisterde in de kerk, de tweede deelde de gevoelens ook tijdens huiskamerbijeenkomsten. 

Wikipedia: Onstwedde kwam vrij laat in de greep van het piëtisme; vrome boeken van Wilhelmus Schortinghuis zijn nogal populair bij de boerenstand. Ds. Molanus (ov. 1768) is nog een verklaard tegenstander van deze stroming. Maar met de beroeping van ds. Beekhuis worden de bakens verzet. 

 

In 1769 staat een boekaankondiging in de Opregte Groninger courant: Voorbeelden der goddelyke waarheden voor Eenvoudigen, die zich voorbereiden tot de belydenis des geloofs, opgesteld door wylen A. Hellenbroek, met eenige veranderingen. Merkelyk verkort door H. Beekhuis, Predikant te Onstwedde, voor de prijs van 3 stuivers. Er verschijnen eindeloos veel herdrukken.

 

Emden

Vanuit Onstwedde wordt Hermannus in 1774 gevraagd als predikant voor de Nieuwe Kerk in het Duitse Emden. Het is niet zo'n vreemd verzoek want in de 17e eeuw bestond de bevolking voor een kwart uit protestante Nederlanders, op de vlucht voor de hertog van Alfa. In de tijd van Hermannus staan de gelovigen tijdens de dienst. Pas in 1818 krijgt de kerk een orgel en kerkbanken.

Het schijnt dat Hermannus vaak beroepingsbrieven ontvangt. Hij wordt een geleerd man genoemd met een onderzoekende geest.

In Emden publiceert hij in 1795 'Overeenstemming van het geschiedverhaal der Evangelisten, betrekkelijk het lijden en de opstanding van Jezus Christus.'

In de Vaderlandsche bibliotheek van wetenschap, kunst en smaak 1789, wordt Hermannus Beekhuis daarover geciteerd: “Ik had lang begeerte gehad, naar een Passie-boekje, dat aan geene plaats verbonden, - zoo opgesteld was, dat het niet alleen geduurende de Leerredenen, welke jaarlijks over Jesus laatste Lijden en opstanding gehouden worden, maar ook zoo dikwijls als men geroepen wordt, om de gadeloze liefde van den lijdenden Heiland in bijzonderheden te herdenken, bij voorbeeld, tegen tijden des H. Avondmaals, tot een geschikt Handboekje gebruikt kon worden, - en dat den Lezer tevens gelegenheid gaf, om duidelijker in te zien, hoe de berichten van ieder der Evangelisten, als zoo veele deelen moeten beschouwd worden, die samen gevoegd een schoon geheel uitmaken, een geheel, dat de aandacht, eerbied en verwondering van Engelen en menschen verdient."'

Zoon Hero en dochter Anna worden hier in Emden geboren.

Bij het huwelijk van Aleijda's zuster Elisabeth Heeres in 1776 staat vermeld dat 'De vader van de bruid belooft mee te geven overeenkomstig hetgeen dochter Aleida Heeres, huisvrouw van H. Beekhuis, nu predikant te Embden, heeft ontvangen.'

 

Bunde

Niet ver van de grens ligt het Duitse Bunde. Een kleine plaats met een grote kerk die deels uit de Middeleeuwen stamt. Hermannus wordt hier in 1777 beroepen en zal er de rest van zijn leven preken. 

In 1780 wordt hun laatste kind Martha geboren. Hermannus geeft zijn eigen kinderen les. Dat heeft effect want de pastorie wordt later een 'predikantencrèche' genoemd omdat hun vier zonen Willem, Albert, Hero én Jan in hun vaders voetsporen treden. 

In 1782 overlijdt zijn vrouw Aleida Heeres, ze is pas veertig jaar. Hun jongste kind is twee en de oudste achttien. Opvallend is dat alle acht kinderen de volwassen leeftijd bereiken maar geen van hen wordt ouder dan 49 jaar. Hermannus maakt het overlijden van twee van hun kinderen mee: Albert (33 jaar) en Elisabeth (35 jaar).

Hermannus hertrouwt vijf jaar later, in 1787 met Jacomina ter Nooij ‘uit Amsterdam’. Daarbij is Helmerus Heeres, de broer van zijn overleden vrouw als getuige aanwezig. Jacomina heeft de jongere kinderen dus opgevoed.

Zijn werk gaat gewoon door. In 1787 begint de gemeente met het notuleren van de kerkeraadsvergadering in een notulenboek. Uit de tekst van de kroonluchter uit 1791 blijkt dat er in het Nederlands (Nederduits) werd gepreekt. Op tweede kerstdag 1793 wordt een nieuwe orgel van de Duitse orgelbouwer Müller uit Wittmund ingewijd. In 1795 publiceert Hermannus bij boekverkoper Th. Spoormaker 'Overeenstemming der vier evangelisten, betreffende het laatste Lyden en de opstanding van den heere jezus christus; voorzien met aantekeningen, byzonder geschikt voor Ongeletterden.'

 

Hermannus preekt tot vlak voor tot zijn dood. Hij overlijdt op 29 januari 1808, na een kort ziekbed op een leeftijd van 72 jaar. Zijn stoffelijk overschot wordt bijgezet in het koor van de kerk in Bunde.

Vijf dagen later overlijdt zijn 27-jarige dochter Martha 'na een kwijnende ziekte van eenige weken'. Haar jongste kind is pas acht weken oud.

Hermannus tweede echtgenote Jacomina overlijdt zes weken na haar man.

 

Zijn zoon Willem Beekhuis, predikant in Garijp is executeur testamentair. Op 22 juni 1809 legt hij verantwoording af over de nalatenschap van zijn vader. De zuivere nalatenschap is 7445 gulden. Daarvan gaan drie legaten van elk 500 gulden naar de dochters Aaltje, Anna en wijlen Martha Beekhuis. Voor de uitzet van dochter Anna is daarnaast nog 833 gulden uitgegeven. Uiteindelijk blijft een bedrag van ruim 5000 gulden over, voor ieder van de erven een bedrag van 715 gulden.